حفظ سلامت چشم و اصلاح اختلالات بینایی با انتخاب درست عینک | زندگی را واضح ببینید
درباره انتخاب درست عینک که به حفظ سلامت چشم و اصلاح اختلالات بینایی کمک می‌کند
الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ چشم‌ها دروازه‌های شناخت ما از جهان‌اند. بیش از هشتاد درصد دریافت‌های ادراکی انسان از مسیر بینایی اتفاق می‌افتد. از یادگیری و تحصیل گرفته تا ارتباطات روزمره و حتی احساس امنیت، همگی به کیفیت دید وابسته‌اند. سلامت چشم‌ها اغلب در سایه می‌ماند، اما یکی از حساس‌ترین حوزه‌های سلامت بدن است؛ زیرا کوچک‌ترین اختلال در آن می‌تواند بر کیفیت زندگی اثر بگذارد.
در سال‌های اخیر، با گسترش استفاده از ابزار‌های دیجیتال و تغییر سبک زندگی، مشکلات بینایی رو به افزایش گذاشته است. با این حال راهکارهای مؤثری برای حفظ سلامت چشم و اصلاح اختلالات وجود دارد که مهم‌ترین آن، انجام چکاپ‌های منظم بینایی است.
در مطلب امروز که به مناسبت روز جهانی عصای سفید و در گفت‌و‌گو با دکتر محمود اثنی عشری اپتومتریست و عضو هیئت مؤسس انجمن اپتومتری خراسان تهیه شده است، سعی کرده‌ایم به این راهکار‌ها و همچنین راهنمایی‌های روشنی در انتخاب عینک مناسب بپردازیم. اثنی عشری مسئول اپتومتری بیمارستان رضوی، عضو انجمن علمی اپتومتری ایران و مؤسس دبیرخانه کنگره‌های اپتومتری خراسان نیز هست.
قدم اول سلامت چشم
نخستین گام برای پیشگیری از اختلالات بینایی، مراجعه دوره‌ای به اپتومتریست است. در کشور بیش از ۳ هزار اپتومتریست فعال وجود دارد که دسترسی به خدمات بینایی سنجی را در بیشتر نقاط کشور ممکن کرده‌اند. طرح‌های ملی مانند غربالگری بینایی کودکان سه تا شش سال که بیش از بیست وپنج سال است در کشور اجرا می‌شود، نشان داده‌اند معاینه به موقع تا چه اندازه می‌تواند از بروز مشکلات جدی مانند تنبلی چشم جلوگیری کند.
بر اساس استاندارد‌های علمی، هر فرد باید حداقل سالی یک بار تحت معاینه کامل بینایی قرار گیرد؛ کودکان و سالمندان با حساسیت بیشتر در بازه‌های کوتاه تر. چشمان ما، درست مانند سایر اندام‌های بدن، نیاز به مراقبت و ارزیابی دوره‌ای دارند تا تغییرات احتمالی به موقع تشخیص داده شود.
عیوب انکساری، شایع، اما قابل درمان
یکی از رایج‌ترین مشکلات بینایی، عیوب انکساری مانند نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی است. این اختلالات اغلب با عینک به خوبی اصلاح می‌شوند و در بیشتر موارد، عینک ساده ترین، کم‌خطرترین و در دسترس‌ترین روش درمان است. در برخی موارد، لنز‌های تماسی یا جراحی‌ها نیز مطرح می‌شوند، اما این گزینه‌ها باید با تشخیص اپتومتریست یا چشم پزشک مورد استفاده قرار گیرند.
عینک نه تنها وضوح دید را باز می‌گرداند، بلکه در موارد خاص مانند انحرافات چشمی نیز می‌تواند نقش درمانی داشته‌باشد. در برخی از انواع انحرافات چشمی کودکان، استفاده از عینک مخصوص می‌تواند مسیر درمان را بدون نیاز به جراحی هموار کند.
عینک آفتابی یا فوتوکروم؟
عینک‌های آفتابی طبی، عینک‌های دید در شب و انواع فوتوکرومیک (تغییر رنگ دهنده) نیز کاربرد‌های متنوعی دارند. عدسی‌های فوتوکرومیک در نور خورشید تیره می‌شوند و در محیط‌های بسته شفاف می‌مانند، هرچند در داخل خودرو ممکن است به دلیل فیلتر شدن اشعه UV، تیرگی کامل ایجاد نکنند؛ بنابراین کسانی که حساسیت بالایی به نور دارند، بهتر است یک عینک آفتابی طبی جداگانه نیز داشته باشند یا از مدل‌های کاوردار استفاده کنند.
انواع فریم
فریم عینک نقشی فراتر از زیبایی دارد. تناسب فریم با شماره چشم، ضخامت عدسی و فرم صورت، تعیین کننده راحتی و کیفیت دید است.
- برای شماره‌های بالا، بهتر است از فریم‌هایی استفاده شود که لبه عدسی را به خوبی بپوشانند تا ضخامت عدسی به چشم نیاید. در مقابل، فریم‌های سبک‌تر برای استفاده طولانی مدت روزانه مناسب ترند.
- چهره‌های گرد با فریم‌های زاویه دار زیباتر می‌شوند، صورت‌های مربعی با فریم‌های بیضی یا گرد متعادل‌تر به نظر می‌رسند و چهره‌های قلبی شکل با فریم‌هایی که در قسمت پایین پهن ترند، جذاب‌تر خواهند بود.
- فریم‌های سنگین یا دسته‌های تنگ می‌توانند باعث فشار روی بینی و گوش شوند.
- برای دوام بیشتر فریم هنگام گذاشتن یا برداشتن عینک از دو دست استفاده شود. قرار دادن عینک زیر نور مستقیم آفتاب نیز به لایه‌های عدسی آسیب می‌زند.
عدسی شیشه‌ای، پلاستیکی یا پلی کربنات؟
کیفیت دید تا حد زیادی به نوع عدسی وابسته است. امروزه عدسی‌های پلاستیکی بیشترین کاربرد را دارند. عدسی‌های شیشه‌ای تقریبا کنار گذاشته شده‌اند، چون وزن زیادی دارند و در صورت شکستن می‌توانند خطرناک باشند. در مقابل، عدسی‌های پلاستیکی سبک ترند و ایمنی بیشتری دارند، هرچند نسبت به خش حساس‌ترند و نیاز به مراقبت بیشتری دارند.
عدسی‌های پلی کربنات برای فریم‌های ظریف یا بدون قاب انتخاب خوبی‌اند، چون نشکن هستند. البته باید دانست پلی کربنات به معنای فشرده بودن عدسی نیست، بلکه به مقاومت بالا در برابر ضربه اشاره دارد. برای کسانی که شماره چشم بالایی دارند، عدسی‌های با ضریب شکست بالا توصیه می‌شود تا ضخامت شیشه کمتر شود و ظاهر زیبایی داشته باشد.
انواع پوشش‌های عدسی
پوشش‌های مختلفی نیز روی عدسی‌ها به کار می‌رود:
- پوشش ضدخش که دوام لنز را افزایش می‌دهد.
- پوشش ضدانعکاس که بازتاب نور را کم کرده و دید را شفاف‌تر می‌کند.
- پوشش ضد UV که از چشم در برابر اشعه فرابنفش محافظت می‌کند.
- فیلتر بلوکنترل که مخصوص کاربرد‌های دیجیتال است.
عدسی‌های تدریجی
عدسی‌های تدریجی یا progressive برای افرادی که هم برای دور و هم برای نزدیک به عینک نیاز دارند، گزینه‌ای ایده‌آل‌اند. این عدسی‌ها با توجه به قابلیت دید در فواصل مختلف دور، بینابینی و نزدیک موجب می‌شوند کاربر بدون تعویض عینک هم مطالعه کند و هم رانندگی. ساخت این عدسی‌ها نیاز به دقت علمی بالا دارد و اگر دقیق ساخته نشوند، ممکن است فرد در تطبیق دچار مشکل شود، اما وقتی استاندارد باشند، بسیار راحت و محبوب‌اند.
عدسی بلو کنترل
عدسی‌های دارای فیلتر نور آبی برای کسانی که روزانه ساعت‌ها با گوشی، کامپیوتر یا تبلت کار می‌کنند، گزینه‌ای بسیار مفیدند. این عدسی‌ها از خستگی، خشکی و سوزش چشم پیشگیری می‌کنند و به بهبود خواب شبانه نیز کمک می‌کنند.
مراقبت از عدسی
عینک وسیله‌ای ظریف و حساس است. برای تمیز کردن لنز‌ها باید از دستمال‌های میکروفایبر و اسپری‌های مخصوص استفاده شود. اگر ذرات گرد و غبار روی عدسی نشسته باشد، باید ابتدا با آب شسته شود و سپس با ملایمت پاک شود تا خش نیفتد. استفاده از دستمال کاغذی، الکل یا اسپری‌های خانگی ممنوع است، چون پوشش‌های محافظ عدسی را از بین می‌برند.
عینک یدکی آری یا نه؟
در سفر یا شرایط خاص، داشتن یک عینک یدکی بسیار مفید است؛ به ویژه برای افرادی که بدون عینک نمی‌توانند رانندگی یا مطالعه کنند.
مراقبت از بینایی کودکان و نوجوانان
افزایش کار با صفحه نمایش‌ها، رشد آمار نزدیک بینی در کودکان و نوجوانان را به معضلی جهانی تبدیل کرده است. پیشگیری از این روند تنها با غربالگری، آموزش و آگاهی ممکن است. توصیه علمی این است که زمان کار با گوشی برای کودکان و نوجوانان به یک ساعت در شبانه روز محدود شود.
در مورد کودکان، نباید منتظر بروز علائم ماند. بسیاری از کودکان نمی‌دانند دید طبیعی چگونه است و از تاری یا ضعف دید خود شکایتی نمی‌کنند. توصیه جدی این است که همه کودکان بین سه تا شش سال، حتی بدون علائم ظاهری، حداقل یک بار معاینه شوند. اگر نشانه‌هایی مانند انحراف چشم یا بی تفاوتی نسبت به اشیای اطراف دیده شد، باید بلافاصله و در هر سنی که کودک قرار دارد، بررسی انجام شود.
در انتخاب عینک کودک، عدسی باید حتما پلاستیکی و نشکن باشد تا ایمنی حفظ شود. فریم‌های سبک و مقاوم، با رنگ‌های شاد و هماهنگ با سلیقه کودک، باعث پذیرش بهتر و استفاده منظم‌تر می‌شود.
مراقبت از بینایی سالمندان
جمعیت کشور رو به سالمندی است و حدود ۱۲ درصد مردم در این گروه سنی قرار دارند. نزدیک به نیمی از آن‌ها با بیماری هایی، چون آب مروارید و آب سیاه روبه رو هستند. در حالی که ۸۰ درصد موارد نابینایی قابل پیشگیری است، شرط آن تشخیص به موقع است. پس از چهل سالگی، چکاپ منظم بینایی باید جزئی از برنامه سالانه سلامت هر فرد باشد.
عینک را کالا ندانیم
عینک طبی نباید به عنوان یک کالای ساده تجاری تلقی شود. ساخت عینک فرایندی فنی است که شامل تعیین دقیق شماره چشم، انتخاب فریم متناسب، اندازه گیری فاصله بین دو مردمک و تنظیم محور عدسی‌ها می‌شود. هر خطا در این مراحل می‌تواند به خستگی، دوبینی یا حتی اختلال در درمان عیوب انکساری منجر شود.
به همین دلیل، مراکز عرضه کننده عینک طبی طبق قانون موظف‌اند مسئول فنی اپتومتریست داشته باشند. خرید عینک از مراکز غیرمجاز یا به صورت اینترنتی بدون فیت حضوری، نه تنها غیرعلمی بلکه خطرناک است. تشخیص عینک استاندارد از تقلبی نیز برای مردم ممکن نیست و تنها اپتومتریست‌ها و عینک سازان دارای مجوز قانونی قادر به ارزیابی کیفیت و اصالت آن هستند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
